Linguistik im geteilten Deutschland

Abstract

Der Aufsatz skizziert die Linguistik – mit Schwerpunkt auf der germanistischen Linguistik – in ihren wichtigsten theoretischen Richtungen in Deutschland zur Zeit der Teilung (1945-1989, teilweise auch darüber hinaus). Dabei wird auch auf Entwicklungen im internationalen Maßstab eingegangen, die ihren Ursprung bereits im 19. Jhd. haben. Behandelt werden vor allem Strukturalismus und Generative Grammatik, aber auch die Valenztheorie (im Rahmen der Dependenz- und der Konstituenzgrammatik), Sprechakttheorie und kommunikativ-pragmatische Linguistik. Wegen der Fülle der zu besprechenden Werke und Autoren konzentrieren sich die Verfasser auf möglichst repräsentative Beispiele.The article gives an overview of the most important theoretical approaches in linguistics – concentrating on linguistics of German – during the period of the division of Germany into two states (1945-1989 and after). The global development of linguistics (from the 19th century up to now) is taken into account. The description comprises structuralism and generative grammar as well as valency theory (within the framework of dependency and constituent grammar) as well as speech act theory and communicative pragmatic linguistics. Because of the wealth of authors and works pertinent to this period, emphasis is put on the most representative examples.Artykuł dotyczy lingwistyki – głównie lingwistyki germanistycznej – i jej najważniejszych kierunków teoretycznych w czasach podziału Niemiec (1945-1989, częściowo nawet lat późniejszych). Uwzględniony został również rozwój lingwistyki w skali międzynarodowej, którego początek przypada na wiek dziewiętnasty. Omówione zostały przede wszystkim strukturalizm i gramatyka generatywna, także teoria walencji (w ramach gramatyki dependencyjnej i gramatyki składników bezpośrednich), teoria aktów mowy oraz lingwistyka komunikatywno-pragmatyczna. Ze względu na dużą ilość prac dotyczących tematu, autorzy niniejszego artykułu koncentrują się na możliwie reprezentatywnych przykładach